ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΡΚΑΔΙΑ
Α). Διοτίμα από τη Μαντινεία – φιλόσοφος
Ο Πλάτωνας έγραψε ότι τιµήθηκε από τον Σωκράτη (469-399 π.Χ.) ως δασκάλα του. Υπήρξε επίσης ιέρεια στην Μαντινεία της Αρκαδίας. Σήµερα, κέντρα µελετών και ιδρύµατα φέρουν το όνοµά της.
Η Διοτίμα (ενν. η γυναίκα που τιμάει το Δία) από την Αρχαία Μαντινεία τοποθετείται χρονολογικά στο β’ μισό του 5ου αι. π.Χ. και θεωρείται από πολλούς ιστορικούς στους μεγάλους κλασσικούς του αρχαίου ελληνικού κόσμου, μαζί με τους Πυθαγόρα, Σωκράτη, Ιπποκράτη και Πλάτωνα καθώς παρουσιάζεται τόσο ως Πυθαγόρεια (κατά τον Πρόκλο) φιλόσοφος όσο και ως Μεταδότρια – Μύστρια της Πυθαγόρειας αριθμοσοφίας (κατά τον Ξενοφώντα ), ο οποίος θεωρούσε ότι στη Διοτίμα δεν ήταν άγνωστα τα εξαιρετικά δυσνόητα γεωμετρικά αξιώματα («ουκ άπειρος δυσσυνέτων διαγραμμάτων έστι»).
Βασικό συγγραφικό έργο , στο οποίο συναντάται εκτενώς η Διοτίμα , αποτελεί το έργο του Πλάτωνος («Συμπόσιον» ή ««Περί Έρωτος») όπου ο Σωκράτης αναγνωρίζει τη Διοτίμα ως Δασκάλα του , παραδεχόμενος ότι οφείλει τις γνώσεις και τις απόψεις του για τον Έρωτα , ο οποίος δεν έχει καμιά σχέση με την σαρκική έλξη ή τα γήινα κίνητρα αλλά αποτελεί το κίνητρο και την αναζήτηση με θέρμη οτιδήποτε Ωραίου και Αληθινού. Στα λόγια του Σωκράτους προς τους συνδιαλεγόμενους του, κυριαρχεί η αφήγηση του διαλόγου του με τη Διοτίμα , μεταφέροντάς τους, όλα όσα , διδάχθηκε προηγουμένως από την Αρκάδια Φιλόσοφο.
Στο συγκεκριμένο έργο, ο Σωκράτης παρουσιάζεται να κάνει μνεία στην Μύστρια Διοτίμα, επιθυμώντας να τεκμηριώσει τα λεγόμενα του , καθώς αφήνει κατά μέρους τη συνήθη του διαλεκτική μέθοδο, τη μαιευτική.
Στο ίδιο έργο , ο Σωκράτης αναφέρει τη Διοτίμα ως Ιέρεια στη Μαντινεία , η οποία τελούσε την «κάθαρσιν» των μολυσμένων Αθηναίων από το μεγάλο λοιμό του 429 π.Χ.
Ο Σωκράτης, απευθυνόμενος στον φίλο του Αγάθωνα, λέγει:
«Οὐ μὲν οὖν τῇ ἀληθείᾳ, φάναι, ὦ φιλούμενε Ἀγάθων, δύνασαι ἀντιλέγειν, ἐπεὶ Σωκράτει γε οὐδὲν χαλεπόν. Καὶ σὲ μέν γε ἤδη ἐάσω· τὸν δὲ λόγον τὸν περὶ τοῦ Ἔρωτος, ὅν ποτ᾽ ἤκουσα γυναικὸς Μαντινικῆς Διοτίμας, ἣ ταῦτά τε σοφὴ ἦν καὶ ἄλλα πολλά καὶ Ἀθηναίοις ποτὲ θυσαμένοις πρὸ τοῦ
λοιμοῦ δέκα ἔτη ἀναβολὴν ἐποίησε τῆς νόσου, ἣ δὴ καὶ ἐμὲ τὰ ἐρωτικὰ ἐδίδαξεν ὃν οὖν ἐκείνη ἔλεγε λόγον, πειράσομαι ὑμῖν διελθεῖν ἐκ τῶν ὡμολογημένων ἐμοὶ καὶ Ἀγάθωνι, αὐτὸς ἐπ᾽ ἐμαυτοῦ, ὅπως ἂν δύνωμαι. Δεῖ δή, ὦ Ἀγάθων, ὥσπερ σὺ διηγήσω, διελθεῖν αὐτὸν πρῶτον, τίς ἐστιν ὁ Ἔρως καὶ ποῖός τις, ἔπειτα τὰ ἔργα αὐτοῦ. Δοκεῖ οὖν μοι ῥᾷστον εἶναι οὕτω διελθεῖν, ὥς ποτέ με ἡ ξένη ἀνακρίνουσα διῄει.
Σχεδὸν γάρ τι καὶ ἐγὼ πρὸς αὐτὴν ἕτερα τοιαῦτα ἔλεγον οἷάπερ νῦν πρὸς ἐμὲ ,Ἀγάθων, ὡς εἴη ὁ Ἔρως μέγας θεός, εἴη δὲ τῶν καλῶν· ἤλεγχε δή με τούτοις τοῖς λόγοις οἷσπερ ἐγὼ τοῦτον, ὡς οὔτε καλὸς εἴη κατὰ τὸν ἐμὸν λόγον οὔτε ἀγαθός.
Δηλαδή :
«Και εσένα (Αγάθωνα) βέβαια, θα σε αφήσω τώρα. Όμως, τον λόγο για τον Έρωτα, που άκουσα κάποτε από τη Διοτίμα, μια γυναίκα από τη Μαντίνεια — που ήταν σοφή και σ’ αυτά και σε πολλά άλλα, και στους Αθηναίους όταν έκαναν θυσίες πρίν πέσει η πανούκλα, κατώρθωσε να αναβάλει την αρρώστεια γιά δέκα χρόνια, αυτή πού δίδαξε και σ’ εμένα τα ερωτικά — αυτόν λοιπόν τον λόγο, θα προσπαθήσω όσο μπορώ με δικά μου λόγια νά σας αναπτύξω, σύμφωνα με όσα συνωμολογήσαμε εγώ και ο Αγάθωνας. Πρέπει λοιπόν Αγάθωνα, όπως έκανες και συ στη διηγησή σου, πρώτα να αναπτύξω με κάθε λεπτομέρεια τι είναι Έρωτας και ποιος είναι, και στη συνέχεια να πω για τα έργα του. Μου φαίνεται λοιπόν, ότι είναι πιό εύκολο να τα αναπτύξω έτσι, όπως έκανε κάποτε και σ΄ εμένα η ξένη όταν με εξέταζε. Διότι κι εγώ σχεδόν κάτι τέτοια της έλεγα, σαν αυτό που λέει τώρα σ’ εμένα ο Αγάθωνας, ότι ο Έρωτας είναι μέγας θεός, και ότι είναι για τα καλά. Μου έκανε έλεγχο λοιπόν σ’ αυτά τα λόγια, όπως κι εγώ κάνω στον Αγάθωνα, ότι ούτε καλός είναι σύμφωνα με τόν λόγο μου ούτε αγαθός…»
Μέσω του Σωκράτους, κοινοποιείται στους συμμετέχοντες στο διάλογο, η συνομιλία του με τη Διοτίμα , όπου αναλύεται διεξοδικά η σημασία και η αληθινή υφή του έρωτα, όπου μεταξύ άλλων δηλώνει ότι ο έρως είναι «ο τόκος ( ο τοκετός ) εν τω καλώ», η αναζήτηση του ωραίου
Για τη Διοτίμα , ο Έρως , γιος του Πόρου και της Πενίας , είναι Ον που δεν είναι Αθάνατο ούτε όμως Θνητό . Είναι αιωνίως φτωχός γιατί ομοιάζει στη Μητέρα του (Πενία) . Ταυτόχρονα όμως , ρίχνει τα δίχτυα του στα ωραία και στ’αγαθά, είναι γενναίος ,ριψοκίνδυνος , ορμητικός και φοβερός κυνηγός κι όλο καινούργια τεχνάσματα σκαρώνει, επιθυμητής μα και προμηθευτής της φρόνησης, φιλοσοφώντας σ’ όλη του τη ζωή», όπως κάνουν εκείνοι που βρίσκονται στα μισά του δρόμου ανάμεσα στη γνώση και την αμάθεια, στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον πατέρα του (Πόρος).
Σχετικά με το υπαρκτό του προσώπου της Διοτίμας, δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένο πρόσωπο , ως Ιέρεια στο φημισμένο Μαντείο της Αρχαίας Μαντινείας ή αν αποτελεί λογοτεχνικό χαρακτήρα, πλασμένο από τον Πλάτωνα .Σε κάθε περίπτωση όμως η παρουσία της Διοτίμας από την Αρχαία Μαντινεία , δημιουργεί την εξύψωση του ρόλου της γυναίκας καθώς αποτελεί τη μοναδική γυναίκα που αναφέρεται σε ένα έργο του Πλάτωνος, το Συμπόσιο, στο οποίο οι ομιλούντες πρωταγωνιστές είναι άνδρες.
Β). Λασθινία – Φυσική φιλόσοφος
Ο Πλάτωνας αναφέρει αρκετές γυναίκες οι οποίες ήτανε αναγνωρισµένες φιλόσοφοι στην αρχαία Ελλάδα. Η Λασθινία ήτανε µία από αυτές.
Λασθινία (4ος π.Χ. αιώνας). Η Λασθενία από την Αρκαδία ,λοιπόν, είχε μελετήσει τα έργα του Πλάτωνος και ήλθε στην Ακαδημία (του Πλάτωνος) για να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνος συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανεψιό του Σπεύσιππο. Αργότερα έγινε και αυτή φιλόσοφος και σύντροφος του Σπευσίππου. Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό στην Λασθένεια οφείλεται και ο επόμενος ορισμός της σφαίρας : “ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ”.
_____________
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου